Sermaye Piyasası Kurulu (SPK), yurtdışında en sık kullanılan sermaye piyasası aracı olan ve ‘mortgage covered bonds’ denilen İpotek Teminatlı Menkul Kıymetler Taslağı’nı hazırladı.
İlgili açıklamada ipotek teminatlı menkul kıymetlere ilişkin esasları belirleme çalışmalarının tamamlandığı ve İpotek Teminatlı Menkul Kıymetlere İlişkin Esaslar Tebliğ Taslağı’nın hazırlanarak kamuoyunun görüşüne sunulacağı bildirildi.
İpotek teminatlı menkul kıymetlerin, bankalar ve ipotek finansmanı kuruluşları arasından kurulca uygun görülenler tarafından ihraç edileceğini ifade edildi.
İpotek Teminatlı Menkul Kıymet (İTMK) nedir?
İpotek teminatlı menkul kıymetler, ipotek teminatı ile verilen konut kredilerine ait ipotek teminatları, anapara ödemeleri, faiz ödemelerinin karşılık göstermek suretiyle menkul kıymet çıkarmak ve bunları halka arz etmek amacıyla çıkartılan bonolardır. Bu yöntem ile mortgage sektöründe faaliyet gösteren şirkelere daha ucuz maliyetler ile kaynak bulma imkanı tanınıyor. Bu menkul kıymetler ikincil piyasalarda yatırımcılar tarafından işlem görerek aynı zamanda Türk sermaye piyasalarında derinlik sağlanmasında da yardımcı olacaktır.
İTMK‘lar kredi veren kuruluş tarafından çıkartılır. Türkiye’de ipotek teminatlı menkul kiymetlerler sadece ipotek teminatlı konut kredisi veren bankalar tarafından çıkartılabiliyor. Tüketici finansman şirketleri ve leasing şirketlerinin ipotek teminatlı menkul kıymet çıkarmaya yetkileri bulunmuyor.
İpotek teminatlı menkul kıymetlerin çıkartılmasında teminat havuzunda bulunan kredilerin yapılarıyla ilgili bazı ön şartlar mevcut. Teminat varlık olabilecek ipotekli kredilerin teminatı olan gayrimenkulün yapı kullanma izni bulunması ve sigortalı olması zorunlu tutulacak. Bu zorunluluk nedeniyle uzun vadede ülkemizin yasal, planlı ve modern kentleşme hedefine de katkıda bulunulacağına inanılıyor. İTMK çıkartılması ile ilgili olarak zorunlu olması gereken diğer önemli bir şart ise ipotek verilen gayrimenkullerin değerlemelerinin SPK lisanslı gayrimenkul değerleme uzmanları veya konut değerleme uzmanları tarafından yapılmış olma zorunluluğu. Yani geçmişte ekspertiz değerlemeleri şube müdürleri tarafından yapılan konutların değerlemelerini bu hizmeti sağlayan ekspertiz şirketleri tarafından yapılmaması durumunda, İTMK‘lar için teminat olarak kullanılması mümkün olmayacak.
İpotek teminatlı menkul kıymetler, Avrupa Komisyonu Finansal Hizmetler Aksiyon Planı’na göre, Avrupa’daki mali piyasaların entegrasyonunu sağlayacak en önemli sermaye piyasası araçlarından biri. 2006 yılı sonunda Avrupa’da toplam bakiyesi yaklaşık olarak 2 trilyon euroya ulaşan İTMK‘lar, Avrupa sermaye piyasalarının önemli bir bölümünü oluşturmakla kalmıyor, tüketicilerin konut alımlarının yaygın ve etkin biçimde finanse edilmesi sağlayarak ekonomik büyümeye de katkıda bulunuyor.
Öte yandan Türkiye’de çıkartılması hedeflenen İTMK‘ların diğer gelişmiş sermaye piyasalarındaki kadar talep görebilmesi için getirilerinin devletin piyasada sürdüğü tahvil ve bono getirileri ile rekabet edebilecek seviyede olması gerekiyorki ikincil piyasadaki yatırımcılar bu menkul kıymetleri cazip bulup piyasalarda işlem yapmak istesinler. Mevcut piyasa koşulları ve mortgage kredi faizlerini göz önünde bulundurunca , bankaların ipotek teminatlı menkul kıymet çıkartıp bunu piyasalara sunarak mortgage kredilerine nispeten daha ucuz kaynak sağlamaları açısından bir ışık verse de, Türkiye’de mevcut faiz oranları ile yakın bir gelecekte mümkün gözükmüyor.
SPK yakında bu konudaki ürünler ile ilgili net tanımların yapıldığı bir çalışmayı tamamlayıp ilgili tarafların yorumlarına açıyor olacak. Ancak uygulamalara şahit olmamız için, dünyada süregelen likidite krizinin sonuçlarının yanısıra bankaların ellerinde bulunan ipotek havuzlarının İTMK ile ilgili tebliğler ile uyumlu hale gelmesi gerektiğinden, 2009’dan önce ikincil piyasalarda İTMK’lara rastlamamız zor gibi gözüküyor.
Bizim görüşümüz zamanı geldiğinde ipotek teminatlı menkul kıymet konusunda aktif olarak piyasada yer alacak kurumların başında İşbankası ile mortgage piyasasında faiz indirimine gitmeye devam eden Akbank ve Garanti bankalarının öncülük yapmalarının oldukça yüksek bir ihtimal olduğu yönünde. Bu kurumlardan bazıları mevcutta bulunan yüksek faiz oranlarının düşmesini beklemeden mali yapıları ve beraber çalıştıkları emeklilik fonlarıyla beraber işbirliğine giderek, prestij amaçlı menkul kıymetleştirmelere daha erken gidebilirler.