Borsayla ilgilenenler takip etmişlerdir. Ha şimdi ha yarın diye çeşitli basın organlarında hakkında haberler çıkan aracı kuruluş varantları İMKB’de işleme açıldı. İMKB Varant Pazarı’nın tanıtımı amacıyla Sermaye Piyasası Kurulu (SPK) Başkanı Vedat Akgiray’ın da katıldığı toplantının ardından, Deutsche Securities tarafından ihraç edilen 4 varant 13 Ağustos cuma günü İMKB varant pazarında işlem görmeye başladı. Önümüzdeki günlerde İMKB’de işlem gören varantların sayısı arttıkça çok daha fazla şey duyacaksınız ve merak edeceksiniz. Bu yazımızda size varantlar hakkında bilgi vererek kafanızda oluşabilecek soru işaretlerine biraz olsun yanıt verebilmeyi amaçlıyoruz.
Varant, sahibi olduğu yatırımcıya üzerine varant yazılmış varlığı ya da göstergeyi önceden belirlenen bir fiyattan, belirli bir tarihte veya belirli bir tarihe kadar alma veya satma hakkı veren menkul kıymet niteliğindeki sermaye piyasası aracıdır. Bu hak, kaydi teslimat ya da nakit uzlaşı ile kullanılır. Varant satın alan yatırımcı ödediği bedel karşılığında bir dayanak varlığı değil, o dayanak varlığı alma ya da satma hakkını satın alır.
Bu tanımı okuyunca ilk aklınıza gelen sorulara yanıt bulmak isterseniz veya SPK lisanslama sınavına hazırlanıyorsanız ilk önce “Menkul Kıymetler Nedir ?” başlıklı yazımızı tekrar gözden geçirebilirsiniz. Kısaca değinmek gerekirse menkul kıymetler çok sayıda ve belli standartlara göre çıkartılan dönemsel getiri ortaklık veya alacaklık hakkı tanıyan evraklardır.
Türkiye’de işlem gören varantlar, 21/07/2009 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan SPK Tebliği’nde “aracı kuruluş varantı” tanımı çerçevesinde İMKB’de öncelikle Endeks 30 içindeki en büyük 10 hisseden seçilecek. Dayanak gösterge ise İMKB tarafından oluşturulmuş endeksler olarak belirlendi.
Varantların İMKB’de Kurumsal Ürünler Pazarı altında yer alan Varant Pazarı’nda “piyasa yapıcılı çok fiyat-sürekli müzayede sistemi” ile işlem görmesi planlanıyor. Varant işlemleri 1. seans 09:50 – 12:30 arasında, ikinci seans 14:20 – 17:30 arasında yapılıyor.
Aracı kuruluş varantlarında bahsi geçen dayanak varlıklar İMKB 30 endeksinde yeralan hisse senetleri. Bir hisse senedinin varantına sahip olmakla o hisse senedine sahip olmakla beraber elde edilecek haklara (kar payı hakkı, yeni pay alma hakkı, şirket yönetimine katılma hakkı vb.) sahip olunmaz. Dayanak varlığı varantta belirlenen fiyattan alma ya da satma hakkına sahip olmuş olur.
Varantlarda işlem yapabilmek için öncelikle İMKB hisse senedi hesap sahipliği bir ön şart. Bu hisse senedi yatırım hesabına sahip her yatırımcı, yatırım hesabının bulunduğu aracı kurumuna ya da bankasına başvurup bir “Varant Risk Bildirim Formu” imzalayarak işlem yapabilir.
Varantlar da bir çok menkul kıymetin tanıtımında olduğu gibi yatırımcılara riskten korunma imkanı tanır diye anlatılır, ancak varantlarla ilgili asıl altının çizilmesi gereken önemli konu, aracı kuruluş varanlarında bulunan kaldıraç imkanı nedeniyle sıradan bir borsa yatırımcısını büyük risklerle karşı karşıya bırakma potansiyaline sahip olduğudur. Türkiye gibi hisse senedi piyasasında yatırım yapmanın “borsada oynamak” terimiyle beraber anıldığı, yani talih oyunlarıyla bir tutulduğu ülkemizde bu piyasalar hakkında bilinçli tercihlerin ne seviyede olduğunu tahmin edebilirsiniz.
Bu nedenle varantların şu aşamada sizin bizim gibi yatırımcıların işlem yapacağı bir menkul kıymet olduğuna inanmıyoruz. Daha kapsamlı bilgi için İMKB’de aracılık hizmeti veren banka veya aracı kurumlarla irtibata geçebilirsiniz veya ön bilgi için İMKB tarafından yayınlanan Aracı Kuruluş Varantları Tanıtım Broşürü‘ünden (PDF) faydalanabilirsiniz.