Bireysel Emeklilik Sistemine Başlamak İçin İdeal Yaş 45

Makalemizi okumaya başlamadan önce Başbakan Yardımcısı Ali Babacan’ın 17 Nisan 2012 tarihinde duyurduğu BES’teki yeni düzenlemelerle ilgili yorumlarımızı içeren 18.04.2012 tarihli yazımınızı okumanızı öneriyoruz : Yeni Bireysel Emeklilik Sistemi Düzenlemesi Neler Getiriyor ?

Bireysel emeklilik sistemi (BES) hakkında bilgi sahip olmak isteyenlere yardımcı olmak amacıyla sizlerle paylaştığımız makalemiz oldukça fazla ziyaret alıyor. Talepten yola çıkarak bireysel emekliliğin verimli olması için doğru zamanlamanın ne olduğu hakkında bilgi vermek istedik, zira günümüzde bireysel emeklilik ürünlerinin bireysel emeklilik şirketleri tarafından kar motivasyonuyla yanlış bir stratejiyle pazarlandığına inanıyoruz.

Önceki yazımızı okuyanlar hatırlayacaklardır, bireysel emeklik sistemi sosyal güvenlik sistemlerinin alternatifi değil, tamamlayıcısı bir sistemdir. SSK, Bağ-kur, Emekli Sandığı gibi sistemlere erken yaşta dahil olmanın emeklilik yaşı açısından önemli bir avantajları bulunsa da, bireysel emekliliğe genç yaşta dahil olmanın avantajdan çok (vergilendirme açısından) dezavantajlar içerdiğini düşünüyoruz, üstelik BES’in öne çıkartılan vergi avantajına rağmen.

Bireysel Emeklilik Sistemi’nde vergi avantajı nedir ?

Sistem bireylerin her ay düzenli olarak yaptıkları katkı payı ödemelerini vergi matrahlarından düşmesine izin veriyor. Ücretli çalışanlar ve memurlar brüt ücretlerinin yüzde 10’unu, yıllık beyanname verenler ise beyan ettikleri gelirin yüzde 10’unu ve yıllık olarak asgari ücretin yıllık tutarını aşmamak üzere gelir vergisi matrahlarından indirebiliyorlar.

Diğer bir deyişle BES’e yatırdığınız katkı payları yukarıda belirtilen sınırlamalar kapsamında kaldığı taktirde, gelir vergisi matrahınızdan her ay direk düşer ve bu da bir sonraki vergi dilimine ulaşmanızı geciktireceğinden bir sene boyunca elinize geçen net para miktarında bir artış anlamına gelir. (“Gelir vergisi ve gelir vergisi matrahı nedir, nasıl hesaplanır” konularını daha önce detaylı olarak sizlerle paylaşmıştık. Ayrıca 2011 yılı için güncel vergi dilimlerine buradan ulaşabilirsiniz.

Öte yandan bireysel emeklilik sisteminin sunduğu hizmet, katılımcının risk tercihine göre aylık olarak ödediği katkı paylarından yapılan kesintiler sonrası kalan tutarla, emeklilik şirketleri tarafından kurulan ve bu şirketlerin belirledikleri portföy yönetim şirketleri tarafından yönetilen fonlardan pay alınmasından ibarettir. Evet BES’te vergi avantajı var ama vergi avantajını sağlamak için bir banka veya aracı kurum ile satın alınabilecek aynı performansta bir yatırım fonu için araya bir aracı daha dahil edilmiş olunuyor. Üstelik bu aracıyı dahil ederek bireysel emeklilik sisteminde yer alan tamamen yasal masraf ve kesintilere de kapı açılmış oluyor. Bireysel emeklilik sisteminde söz konusu yasal masraf ve kesintiler hakkında detaylı bilgi için bu makalemize başvurabilirsiniz.

Bireysel Emeklilik Sistemi’ndeki kesintiler

Bireysel emeklilik sisteminde ayrıca devlet tarafından birikiminizden alınan farklı durumlar için farklı vergilendirmeler söz konusu. Bunu daha önceki makalelerimizde paylaşmıştık ama yine bahsetmek gerekirse;

# Bir tüketici bireysel emeklilik sistemine katılır ve (30 günlük çıkış hakkını kullanmadan) devam eder, ancak 10 yıl süre ile katkı payı ödemeden sistemden ayrılırsa toplam birikimin üzerinden yüzde 15 stopaj kesintisi yapılır.

# 10 yıl süre ile katkı payı ödemekle birlikte emeklilik hakkı kazanmadan (56 yaşına basmadan) ayrılırsa toplam birikimin üzerinden yüzde 10 oranında stopaj kesintisi yapılır.

# Bireysel emeklilik sisteminden emeklilik hakkı kazanılması durumunda (vefat, maluliyet veya tasfiye gibi nedenlerle ayrılanlar da dahil olmak üzere) yüzde 5 oranında stopaj kesintisi yapılır. Ancak emekli olma durumunda (vefat, maluliyet veya tasfiye gibi nedenlerle ayrılanlar da dahil olmak üzere) ödemelerin yüzde 25’i vergiden muaf olduğu için aslında stopaj kesintisi %3,75’tir.

Yatırım fonları, mevduatlar ve diğer yatırım araçlarında ise bu kesinti kazanılan gelir üzerinden ne zaman çıkarsanız çıkın yüzde 10’dur. Yani pişman olmanız veya ihtiyaçlarınızın ve önceliklerinizin değişmesi durumunda çıkarsanız, herhangi bir yatırım aracında olduğu gibi gerçekleşen kazancınızdan yüzde 10 stopaj ödersiniz. Söz konusu stopaj oranı dönem dönem çeşitli yatırım araçlarında farklılaşabiliyor. Mesela krizin başlamasının hemen ardından, yani 2008 yılının aralık ayında hisse senetlerinde stopaj oranı sermaye piyasalarını desteklemek amacıyla sıfıra indirildi. Yani teorik olarak eğer uzun bir süre boyunca yatırım fonu alıp biriktirmek isterseniz, ekonomik şartlara bağlı olarak bu stopaj oranının daha düşük bir seviyeye indirilmesi mümkün. BES’te ise 10 seneden önce çıkarsanız elinizde gelirinizden kesilen stopaj oranı yüzde 15’tir.

BES için ideal yaş 45

Bu açıdan baktığımızda, bireysel emeklilik sistemine katılmak için avantajlı yaşın 45 yaş ve sonrası olduğunu görüyoruz. Tabii bu süreçte başlatılacak emeklilik planı sonucunda tatmin edici bir para elinize geçmesi bekleniyorsa, sıfır bir araba parası olmasa da dönem içinde sahip olunan gelirle alınabilecek bir otomobil bedelinin yarısına denk gelecek bir peşinatın yatırılması gerekecektir. Katılım payı olarak da yine aynı dönemki sahip olunan gelirin yüzde 10’unu aşmayacak, ancak çok da altında kalmayacak bir tutarda katkı payı ödemek gerekecektir.

45 yaşın altında bireysel emeklilik katılımcısı olunduğunda ise zaten 45 yaşına gelindiğinde tatminkar bir emeklilik ikramiyesine hak kazanabilmek için yukarıda verdiğimiz örneğe yakın bir katkı payı ayarlaması yapmak her halükarda gerekecek. Katılımcı 45 yaşına kadar geçen süre zarfında söz konusu peşinatı karşılayacak bir tutarı belirlediği katılım payı tutarında biriktirmiş olur. Ama BES katılımcısının bu süre zarfında birikimlerini BES için belirlenen ideal şartlar dışında bir zaman içerisinde realize etmesi gerekirse, stopaj yüzünden bi nevi devlet tarafından cezalandırılmış oluyor. Bunun yanısıra BES yasal ve kesinti masrafları kapsamında katkı payı adı altında ödenen meblağın da tamamının yatırıma ayrılmadan emeklilik şirketi tarafından kesileceğini de hatırlatmakta fayda var.

45 yaşın altında BES katılımcısı olmanın avantajlı olduğu bazı istisnalar da söz konusu tabii ki. Özellikle sendika veya sandığı bulunan veya zengin özlük haklarına sahip çok uluslu şirketlerin bazıları BES sistemine personeli adına katkı payı ödeyebiliyor. Eğer böyle bir firmada çalışılıyorsa, firmanın sağladığı şartlar araştırılarak en uygun bireysel emeklilik paketine 45 yaşını beklemeden başlamak en doğru seçim olacaktır.

BES alternatifleri

Öte yandan Türk bankacılık sektörü bireysel tasarruftan çok finansman kullanımını destekleyen bir görünüm çizmekte. Yani mevduat garantisi 50.000 TL ile sınırlı ülkemizde yatırım fonu biriktirmek pek de avantajlı değil. Bankalar yatırım fonu alabileceğiniz vadesiz mevduat hesabınızdan hesap işletim ücreti, defter bedeli vb. masraflar kesmekte. Öte yandan bazı aracı kurumların bu amaca yönelik bazı ürün ve hizmetler sunmaya başladığını görüyoruz. Şu anda aracı kurumların birçoğunda (bankalarla entegre çalışan aracı kurumlar hariç) hesap işletim ücreti gibi bir masraf bulunmuyor ve bazı aracı kurumlar düzenli para yatırmanız durumunda sizin risk beklentinize uygun yatırım fonlarını alabilmenize imkan veren ürünler sunmaya başladılar bile. Maalesef bu hizmeti sunanlarda da kredi kartından tahsilat imkanı bulunmuyor. Bu amaca yönelik bir kurguyu nasıl yapabileceğinizi yakın bir gelecekte sizinle paylaşacağız.

Bu makalede paylaştığımız bilgilerin özellikle bireysel emeklilik şirketlerinden çok tepki çekeceğine şüphe yok. Ama bunu göz önüne alarak da iddia ediyoruz ki, bu konuyu herhangi güvenilir ve deneyimli bir bireysel emeklilik acentesine danışırsanız da bizimkinden farklı bir yorum almazsınız. Hayat ve emeklilik şirketlerinin de bu konuya yönelik (BES kadar olmasa da) vergi avantajı sunan ve BES kapsamında olmayan birikime dayalı sigorta ürünleri bulunuyor. Yine bu ürünler hakkında profesyonel acentelerden bilgi alabilirsiniz.

Evet bireysel emeklilik sisteminin bir vergi avantajı var ama tatminkar bir emeklilik tazminatı için sizden istenen masraflara ve zamanından önce çıkmak istenmesi durumunda karşılaşılacak stopaj engelleri için değer mi ? Buna karar vermek için hayat ve emeklilik sigortaları konusunda uzmanlaşmış güvenilir bir acenteye danışmanız gerekiyor. BES katılımı için en doğru zamanı bulmanızı diliyoruz.