Bireysel emeklilik sistemine (BES) getirilecek yeni düzenlemeler 17 Nisan 2012 tarihinde Ali Babacan tarafından açıklandı. Konuyla ilgili yorumlarımıza geçmeden önce gelin isterseniz bu düzenlemelerin neler olacağına bir göz atalım.
Yeni BES düzenlemesinde neler değişecek?
Yeni BES düzenlemesine göre; bireysel emeklilikte devlet katkı payı verecek. BES’e giren herkesin bu katkı payından yararlanması sağlanacak. Mevcut uygulamada ise brüt maaş üzerinden vergi indirimi avantajı bulunuyor.
Sisteme ayda 100 TL yatıran kişiye devlet 25 TL katkı yapacak. Ancak bu yeni düzenlemenin devreye girmesiyle katkı payı ödemesinin vergi matrahından indirilmesi mümkün olmayacak. Ayrı hesaplarda izlenecek olan katkı paylarında, sistemde kalınmasını özendirecek şekilde kademeli geri çekiş sistemi söz konusu olacak. Bu uygulamada, ilk 3 yıl içinde bireysel emeklilik sisteminden ayrılınması durumunda devlet katkı payından yararlanmak mümkün olmayacak. Katkı payına 3. yıl sonunda yüzde 15, 6. yıl sonunda yüzde 35, 10. yıl sonunda yüzde 60 oranında erişmek mümkün olacak.
Yeni düzenlemede birikimlerin geri ödenmesi aşamasında vergilendirme sadece getiri üzerinden yapılacak. Bu yenilik aslında zaten hatalı olduğu hukuken mahkemelerce teyit edilmiş, ancak maliyenin buna rağmen bir aksiyon almakta geciktiği bir düzeltme.
Devlet katkı payının tamamına ancak emekli olunca erişilebilecek. Yani 10 sene prim ödenecek ve 55 yaşından sonra birikimin tamamını almak mümkün olacak.
BES’te yapılan değişikler avantaj sağlıyor mu?
Bireysel emeklilikte vergi indirimi, BES katılımlacıları tarafından aktif olarak kullanılan bir özellikti. Kişilerin artık söz konusu indirimden direkt olarak değil de dolaylı olarak zamana yayarak faydalanmasının sağlanması bize göre bir avantaj değil. Burada teşviki artırmaktan çok, caydırıcılığı artıran bir eylem planı tercih edilmiş.
Devlet BES’i kullanarak aktif olarak vergi indirimi alıp, geleceğe yönelik yatırımlarından gerçek zamanlı olarak bir fayda sağlayan kesimin ayrıcalıklarını ‘herkes yararlanamıyor’ diyerek geri çekiyor. Katkı payı adı altında benzer bir ayrıcalığı zamana ve genele yayarken, şartların ağırlaştırıldığı izlenimini yaratıyor.
Bu uygulama bize, ülkemizde ücretli çalışan herkese kesilen işsizlik sigortası düzenlemelerini anımsatıyor. Sistem herkesten kesinti yaparken, bu sistemden maaş almak için gerekli şartları zorlaştırıp, sınırlı bir kesimin bundan yararlanmasına yol açıyor ve sistemden çıkılması halinde burada toplanan paraların devlet kaynaklarına aktarılmasını amaçlıyor. BES sistemindeki bu yeni düzenlemede, avantajın daha dolaylı ve şartlara bağlı olarak sunulmasındaki motivasyonun, ek bir kaynak yaratma çabası olduğunu düşünüyoruz.
Bu yeni uygulama, sisteme dahil olan tüketicilerin erken ayrılmaları durumunda kayıplarının daha da artmasına sebep olacak. Şu anda 2.7 milyon kişinin bulunduğu sistemde, 1 milyon kişinin sisteme girip erken ayrıldığı için emeklilik yönetim ücreti, giriş aidatı ve hatalı stopaj uygulaması nedeniyle kayba uğradığı zaten malum. Şimdi bir de vergi avantajından mahrum kalınacak.
Bu gelişmeleri erken yaşta BES’e dahil olmanın hiç bir avantajı kalmaması şeklinde yorumluyoruz. Yani daha önce bahsettiğimiz gibi; ‘45 yaşını bekleyip dahil olunması durumunda 10 sene brüt asgari ücretin %25’ini aşmayacak bir prim ödeyerek emekliliğe hak kazanılırsa maksimum fayda sağlanır’ gibi bir durum ortaya çıkıyor.
Öte yandan bu konunun potansiyel BES katılımcısına nasıl aktarıldığı da önemli. Medyada kimse BES katılımcılarına şu an için ‘fayda sağlayan vergi indirimi kaldırılıyor’ demiyor. ‘Zamana yayılmış ve bazı şartlara bağlı kademeli faydalanmanın mümkün olduğu devlet katkısı geliyor’ da demiyor, sadece ‘devlet katkısı geliyor’ diyor o kadar. Bu gelişmenin BES vergi indiriminden azami şekilde yararlanan veya katıldıktan sonra erken ayrılmak zorunda kalacak katılımcılar için bir faydası olmadığı aşikar olmakla beraber, devlet katkı payının bireysel emeklilik fonlarının büyümesine bir katkı sağlayacağı yadsınamaz.
Bu gelişmeler sonucunca özellikle BES sistemine erken yaşta girmeyi düşünen kişilerin şapkalarını önlerine koyup, alternatiflerini inceleyip daha dikkatli seçimlerde bulunmaları gerekiyor.
2 yıldır bes için para yatırıyorum.vergi avantajından dolayı faydalanıyordum.simdi katkı payı gelecek ve yatırmayı bırakıcam çünkü sistem bize değil devlete çalışıyor. bu şelikde.yeni düzenleme beni magdur ediyor mahkemeye verip durdurma hakkım var mı??elimden ne gelir?