Tüketici finansmanı ürünleri hepimizin hayatında önemli bir yer tutuyor. Özellikle büyük şehirlerde kredi kartı, kredi kullanmayan veya hayatında bir dönem kullanmamış hane sayısı yok gibi. Öte yandan görüyoruz ki, çoğumuz bu ürünleri yanlış kullanıyor. Yanlış kullanımdan kastımız ise fahiş faizler ödemek değil, sürdürülemez bir borç sarmalına girilmesi ve bunun neticesinde takip sürecine düşülerek kredibilitenin zarar görmesi.
Bu nedenle biraz olsun bu yanlış kullanımı düzeltebilmek umuduyla bugün sizlerle kredi ve kredi kartı kullanımında bize göre dikkat edilmesi gereken 10 önemli başlığı paylaşmak istedik.
1. Geliriniz kadar harcayın
Tüketici finansmanı ürünleri, kullananlara alım gücü açısından belli bir kaldıraç sağlar. Bu kaldıraç oranını ne kadar arttırırsanız, gelir-gider dengenizin sürdürülebilirliği de o kadar riske girecektir. Kredi, kredi kartı, kredili mevduat hesabı (KMH) gibi ürünleri hayat standardınızı yükseltmek için kullanmayın. Hayat standartlarınızı yükseltmek için gelirlerinizi artırmanız esas olmalıdır.
2. Bankalarla imzaladığınız sözleşmelerin bir kopyasını mutlaka saklayın
Tüketicilerin çoğu, dosya masrafı ve kredi kartı yıllık aidatı gibi konulardan şikâyet eder. Öncelikle söyleyelim, bu gibi masrafları (şimdilik) yasaklayan özel bir yasa olmadığı için, “yasal değil” diyemezsiniz. Öte yandan bu tür ücretleri bankaların alıp alamayacağı konusu, tüketicilerin bankalarla imzaladıkları sözleşmelerde yer alır. Yukarıda bahsettiğimiz sebeplerden veya başka bir nedenden dolayı borç-alacak ilişkisinde bulunduğunuz banka ile olası bir anlaşmazlık durumunda, esas olan imzalanan sözleşmedir. Bu nedenle bankalarla imzaladığınız sözleşmelerin bir kopyasını mutlaka kendinize isteyin ve bunları bir yerde saklayın. Günün birinde bankanızın sizden tahsil etmemesi gerektiğini düşündüğünüz bir masrafla karşılaşırsanız, sözleşmeye dönerek bu konuda haklı olup olmadığınızı kolayca anlayabilirsiniz.
3. Eş, dost, akraba için kefil olmayın; kartınızı kullansın diye başkasına vermeyin
Türkiye’de borç-alacak ilişkisini anlatan güzel bir deyiş vardır, “paran bolsa kefil ol, vaktin bolsa şahit ol” diye. Kredi ve kredi kartı başvuruları profesyonel kişiler tarafından başvuru sahibinin gelir durumu ve benzer ürünleri kullanırkenki geçmiş performansı incelenerek, objektif olarak istatistiksel yöntemler kullanılarak değerlendirilir. Bir kişinin kredi başvurusu için kefil isteniyorsa, bunun nedeni kişinin geri ödeme olasılığıyla ilgili önemli bir risk gördükleri içindir. Kredi veya kredi kartı kefaletleri müşterek borçlu müteselsil kefil olarak belirlenir. Başkasının finansmanla aldığı ürün veya hizmetlerin geri ödemelerinin yapılmaması durumunda, borcun tamamının tahsili için önce kefile gidilir. Böyle bir riski almayı kimseye tavsiye etmiyoruz.
4. Ödemeleri aksatmadan yapın
Kredi, kredi kartı gibi ürünleri kullanmak belli bir disiplin gerektirir. “Bu ay çok para harcadım kredi kartımı veya ihtiyaç kredisi taksitimi ödemeyeyim” diyemezsiniz. Yasa gereği; kredi kartı için konuşuyorsak hesap özetinde yer alan asgari ödeme tutarını, ihtiyaç kredisinde ise bir örneği size verilen ödeme planında yer alan kredi taksidini son ödeme tarihine kadar yatırmakla yükümlüsünüz. Bu disiplini sağlayacak motivasyon veya kaynaklara sahip değilseniz söz konusu ürünleri kullanamazsanız. Kullanmaya çalışsanız bile bu durum uzun sürmeyecektir. Tüm bireysel kredi ve kredi kartıyla ilgili olumsuz geri ödeme performanslarını bankalar birbirleriyle paylaştıklarından, olumsuz performansınız nedeniyle gelecekteki kredi / kredi kartı başvurularınız için onay alamazsınız veya çok zorlanırsınız. Kredi, kredi kartı kullanımı düzenli geri ödeme performansı gerektirir.
Yakın zamanda kredi kartı yasasında yapılan bir değişikliğe göre, ödeme performansınız asgari tutarın altında olmasa bile ürün kullanımında aşağıda belirttiğimiz kısıtlamalara uğrarsınız:
Bir takvim yılı içerisinde en fazla 3 defa, dönem borcunun %50’si ve altında ödeme yapılan kredi kartlarının limitleri ve bu müşterinin varsa diğer kredi kartlarının limitleri, dönem borcunun tamamının ödenmesine kadar artırılamaz. Bir takvim yılı içerisinde en fazla 3 defa, dönem borcunun %50’si ve altında ödeme yapılan kredi kartları dönem borcunun tamamının ödenmesine kadar nakit çekim işlemleri gerçekleştirilemez.
5. Hesap özetlerini e-posta alarak saklayın ve düzenli olarak kontrol edin
Öncelikle bankalardan size gönderilen hesap özetlerini e-posta olarak almak üzere talepte bulunun. Hesap özetleri oldukça detaylı bilgilerin paylaşıldığı faydalı bir hizmettir. İpin ucunu kaçırmaya başladığınızı görmenize yardımcı olur. Bankaların ürünle ilgili yaptığı sözleşmeyle ilgili veya sözleşme dışı değişiklikleri hesap özetlerinden öğrenebilirsiniz. Hesap özetlerini e-posta ile elektronik olarak almak, bu evrakları saklarken kolaylık sağlayacağı gibi, fiziksel hesap özeti gönderimlerinde ücret isteyen bankalara karşı da kendinizi korumuş olursunuz.
6. Aşırı taksitten kaçının
Kredi kartı veya kredi kullanırken dikkat edilen en önemli şey taksit veya vade sayısıdır. Kredi kartındaki fazla taksit sayısı tüketiciye yüksek tutarlı ürünleri alırken kolaylık sağlar. Ancak devamındaki alışverin hepsinde taksit kullanılması, “nasılsa taksitle alıyorum” algısını yaratarak, tüketicinin neredeyse kartındaki tüm limiti kullanarak, ödemeyeceği tutarda bir aylık borcun altına girmesine neden olabilir.
Kredideki vade sayısının yüksek tutulması ise, olası bir işten atılma durumunda kalan taksitlerinizi geri ödeyememenize neden olabilir. Bu yüzden kredi kullanımında gelirinizle orantılı olarak en az vade sayısını tercih etmeniz önemlidir.
7. Kayıp / çalıntı durumunda vakit kaybetmeden bankanızla irtibata geçin
Kayıp / çalıntıyla ilgili yasal düzenlemeler, ekstradan bir sigorta poliçesi almayı gerektirmeyecek kadar yeterli. Ama bunun için dikkat etmek gerek. Kullanmadığınız kartlarınızı yanınızda taşımayın. Kayıp / çalıntı kartlarınızı hızla iptal edin. Kartınız kötü niyetli kişilerin eline geçtiğinde, sizin bankanıza mümkün olan en kısa sürede bilgi vermiş olmanız önemli.
8. İnternet üzerinden alışverişlerde sanal kart veya benzer çözümleri kullanın
Sanal kart gibi ödeme çözümleri, özellikle son bir kaç senedir mantar gibi türeyen fırsat siteleri ve internet üzerinden satış yapan alışveriş kulüplerinde güvenlik açısından önemli bir avantaj sağlıyor. Türkiye sınırları içindeki web sitelerinden alışveriş yapıyorsanız, BKM Express de bu konuda güzel bir çözüm olabilir, Yurtdışı sitelerden alışveriş için ise Paypal ve yine sanal kart kullanımı riski önemli ölçüde azaltacaktır. Paypal’ın sanal karta bağlanması, yine basit ama ödeme güvenliğinizi artıracak bir çözüm olacaktır.
9. Kampanyaların cazibesine kapılmayın
Hemen her gün geleneksel ve sosyal medyada finansal ürünler hakkında bir çok kampanyayla karşılaşılaşıyoruz. Bu kampanyalardan hangisine katılıp katılmayacağınıza reklamlara bakarak karar vermeyin, zira hiçbir kampanya TV’de anlatıldığı gibi değildir. Kampanya katılımında ve ürün seçiminde basit kurguları tercih edin. Özellikle bazı bankaların taahhüt ve ceza içeren kampanya kurgularından mümkün olduğunca uzak durun. Farklı bankalarla farklı kampanyalar peşinde koşmayın, her seferinde bir banka / bir kampanya kullanın. Aksi halde kampanyadan kazandığınız avantajın çok daha fazlasını bankanıza geri ödemek zorunda kalabilirsiniz.
10. Kredi / kredi kartı kullanıyorsanız mutlaka kenara para koyun
Son olarak, düzenli gelirinizde bir aksaklık yaşanması durumunda, temel ihtiyaç ve giderlerinizin yanı sıra, geleceğe yönelik kredi / kredi kartı borçlarınızı en az 6 ay karşılayabilecek bir birikime sahip olacak şekilde organize olmalısınız. Böylece hem kendinizin, hem de ailenizin geleceğinizi ipotek altına almamış olursunuz.