Türkiye’nin kartlı ödeme sistemleri söz konusu olduğunda son 15 yılda dünyadaki örnekleriyle kıyaslandığında çok büyük mesafe kat ettiğini söyleyebiliriz. 2023 Nakitsiz Türkiye hedefi kapsamında daha da mesafe kat edilecek. Nakitsiz deyince elbette ilk başta aklımıza kredi kartı geliyor. Aslında kartlı ödeme sistemlerinde kredi kartı dışında tüketicilerin kullanabilecekleri pek çok alternatif var. Ama bugün ilk olarak kredi kartına ve onu diğerlerinden ayıran özelliklere değinmek istiyoruz.
Türkiye’de kredi kartları
Kredi kartı, temelde bankanın kart sahibine tahsis ettiği kredi limiti üzerinden alışveriş yapılarak, hesap özetinde belirtilen son ödeme tarihinde dönem borcunu yatırma prensibine dayanır. Türkiye’de 2013 itibariyle 55 milyona yakın kredi kartı var. 90’lı yılların başında bankacılık hizmetinin yanında kar odaklı olmayan katma değerli hizmet olarak başlayan kredi kartları, 90’lı yılların sonuna doğru taksitli alışveriş özelliğinin de eklenmesiyle halk arasında daha da yaygınlaşmaya başlayınca, bankaların karlılıklarında ciddi farklar yaratmaya başladı. Ülkemizde taksitli ilk kredi kartı 1999 yılında Finansbank tarafından Visa logolu çıkartılan Galaxy Card’dır. Daha sonra onu Garanti Bonus izlemiştir. Kredi kartına taksitli alışverişin entegre edildiği ilk ülke Türkiye’dir.
Kredi kartı yıllık aidatı
Yukarıda bahsettiğimiz şekilde kullanıldığında kredi kartı yıllık aidatı dışında herhangi bir maliyet yoktur. Kredi kartına taksitle satın aldığınız bir ürünü kredi çekerek satın almaya kalktığınızda, ödemeniz gereken dosya ücreti komisyon vs. gibi maliyetler yıllık aidat ile karşılaştırıldığında çok fahiş maliyetlerdir. Buna rağmen kredi kartı yıllık aidatı tüketicilerin en çok şikayet ettiği konuların başında gelmeye devam ediyor. Kamuoyunun bu konudaki talepleri neticesinde, yeni tüketici kanunu ile bankaların tüketicilere kart aidatı olmayan bir kredi kartı sunma zorunluluğu getiriliyor. Bu konuda çalışmalarını tamamlayan bankaların ürünlerine baktığımızda, kredi kartı aidatı olmayan kredi kartlarının hemen hepsinde taksitli alışveriş imkanı ya yok ya da taksitli alışveriş başına ücret söz konusu. Aynı zamanda alışverişlerde puan kazanımı da ya hiç yok ya da çok sınırlı. Görünüşe göre kredi kartı yıllık aidatından şikayet eden kart sahiplerini zorlu bir seçim bekliyor. Ya kredi kartı yıllık aidatından ya da kredi kartıyla taksitli alışveriş imkanından vazgeçecekler.
Nakit avans
Kredi kartının sunduğu bir başka imkan da gerektiği durumlarda size ayrılan kredi limitini kullanarak acil nakit ihtiyaçlarınızı karşılayabilmektir. Buna nakit avans işlemi denir. Pratik ancak maliyetli bir yöntemdir. Kredi kartı faizi tutara günlük olarak işler. Kredi kartı kullanım alışkanlıkları, bankaların tüketicilere kredi kartına taksitli nakit avans adı altında ayrı bir işlem de eklemesine imkan vermiştir.
Kredi kartında limitin yanı sıra bir de nakit avans limiti vardır. Nakit avans bu limite bağlı olarak çekilir. Ortalama bir kredi kartında nakit avans limiti kredi kartı limitinin yarısı kadardır ve bu toplam limitin içinde yer alır. Acil nakit ihtiyaçlarının dışında kredi kartı nakit avans kullanımını çok tavsiye etmiyoruz.
Kredi kartı dönem borcu
Kredi kartı ile yapılan harcamalar bankalar tarafından kart sahiplerine kredi kartı hesap özeti ile tebliğ edilir. Ekstreler fiziksel olarak posta aracılığıyla veya e-posta ile gönderilebilir. Günümüzde arşivleme ve normal postanın adrese ulaşım performansı nedeniyle e-posta tercih ediliyor.
Kredi kartı hesap özetinde yer alan “dönem borcu” yazan tutarının hepsini son ödeme tarihine kadar yatırmanız durumunda faiz ödemezsiniz. Bu tutarın altında yaptığınız her ödeme sonucunda faiz ödemek zorunda kalırsınız. Kredi faiz hesaplaması nasıl olur diye merak edenler için bu yazımızı öneriyoruz.
Yeni düzenlemeye göre bir takvim yılı içinde üç kere üst üste kredi kartı dönem borcunun %50’den azını yatıran kart sahiplerinin yasal düzenlemeler çerçevesinde kartları nakit avans işlemine dönem borcunun tamamı yatırılana kadar kapatılır. Bankalar bu süre içinde kart sahibinin kredi kartı limitini de arttıramaz. Kredi kartı hesap özetinde yer alan asgari ödeme tutarı kart sahibinin kredi kartı son ödeme tarihine kadar yatırması yapması gereken asgari ödemeyi gösterir.
Asgari ödeme tutarından az bir ödeme yapıldığında kredi kartı gecikme durumu başlar. Kredi kartı hesap özetinde belirtilen asgari tutarı kredi kartınızın limitine göre farklılık gösterir. Limiti 15 bin TL’ye kadar olan kredi kartlarının asgari ödeme oranı dönem borcunun yüzde 25′ine denk gelirken, bu tutar kredi kartı limiti yükseldikçe kademeli olarak artar.
İnternetten alışverişte kredi kartları 1 numara
Tüketicilerin, 3G teknolojisi ve akıllı telefonlar ile artan internet erişimi e-ticarette de talebin artmasına sebep oldu. Kredi kartı ödeme işlemlerinde büyük kolaylık sağlaması nedeniyle hala e-ticarette en yaygın kullanılan ödeme aracı. Özellikle fırsat siteleri, özel alışveriş kulüpleri, internet üzerinden indirimli bilet satan havayolu şirketleri bu taleplerin artarak devam etmesinde en büyük sebep. 3D Secure işlemler ve BKM Express elektronik cüzdan çözümü hala bu kanalı tercih etmemiş tüketicilerin güvenlik endişelerine çözüm getirmeyi amaçlıyor. BKM Express’ten bahsetmişken; şu ana kadar web tabanlı devam eden Türkiye’nin taksit imkanı sunan tek elektronik cüzdan çözümünü çok yakında mobil versiyonuyla (iOS cihazlar için) kullanabilmek mümkün olacak. Uygulama henüz Apple Store’da yerini almadı ama eli kulağında, bizden söylemesi.
Kredi kartı vezir de yapar rezil de
Kredi kartı dediğimizde her şey her zaman günlük gülistanlık değil maalesef. 2001 krizinden bu yana kredi kartı ile beraber anılan “mağdurluk”, bu ürünün göz ardı edilmemesi gereken bir başka gerçeği. Kredi kartı kişiye bankanın parası ile harcama yapmaya imkan verir. Bu durum kart sahibine belli bir kaldıraç sağlar. Kaldıraçlı işlemlere başvurduğunuzda ve bunu altı aydan fazla devam ettirmeniz durumunda, sürdürülebilir bir harcama disiplininden uzaklaşıyorsunuz demektir. Çok kısa bir sürede kendinizi dönem borcunu kapatmakta zorluk yaşayıp, bir yandan borcunuz birikirken bir yandan da faiz ödüyor pozisyonunda, yani bir kısır döngüde bulabilirsiniz.
Bu sebeple kredi kartı kullanırken limitinizi değil, bütçenizi dikkate almanız gerekir. Bütçe derken gelirinizin tamamını değil; gelirinizden birikim hedefinizi ve yapmanız gereken ödemeleri düştükten sonra kalan miktarı kastediyoruz. Eğer ücretli bir işte çalışıyorsanız, emekliliğe yönelik bir planınızın yanı sıra en az 6 ay boyunca hiç bir geliriniz olmadan yaşamanıza imkan verecek bir birikiminiz olmasına özen gösterin.
Kredi kartları, kartlı ödeme sistemi alternatifleri hakkında güncel bilgileri vermeyi planladığımız ilk konuydu. İleriki günlerde Türk tüketicisinin elinde yer alan diğer alternatifleri ve Türkiye’deki kartlı ödeme sistemleriyle ilgili başka detayları da paylaşıyor olacağız.